Unani

Unani-medisinen er eit folkemedisinsk behandlingssystem som byggjer på tradisjonar frå Hellas, Midt-Austen og Sør-Asia.
Image
Fotomontasje fra colourbox som illustrerer tradisjonelle urter
Foto: Colourbox.com

Unani-medisin er eit gamalt behandlingssystem for å halde helsa ved like og å bli frisk frå sjukdom. Det byggjer mellom anna på prinsippet om balanse, som ein kjenner fbåde fra ayurvedisk medisin og antikken sin hippokratiske medisin (humoralpatologi).

I unani er endring av kosten og bruk av urter og mineral sentrale behandlingsteknikkar. I tillegg finn vi oljemassasje, sveittebehandling med varme bad og badstu, fysiske øvingar, healing med edelsteinar/ krystallar, samt kopping, årelating og innføring av materiale frå dyr i kroppen.

Unani-medisin kviler delvis på aksepterte medisinske konsept; mellom anna om at kroppen har sjølvhelbredande krefter, at god luftkvalitet, eit variert kosthald og ein livsstil med balanse mellom fysisk aktivitet og kvile er viktige faktorar for god helse.

Utøvarar i Unani-medisinen kan rå deg til å endre kosthaldet ved å kutte ut visse matvarer og å leggje til andre, både for å førebyggje og behandle sjukdomstilstandar og påverke forbrenninga. Ikkje alle desse råda samsvarar med kunnskapen vi har i dag om fysiologi, anatomi og sjukdom.

Konsepta om at sjukdom skuldast ubalanse, samt læra sine prinsipp om kroppsvæsker og temperament, har ikkje støtte i skulemedisinen og moderne helsevitskap.

Nokre av urtene som vert brukte i unani har vist at dei inneheld bioaktive stoff som har verknad på organismen. Nokre syner og verknad i forskinga mot dei plagene som dei tradisjonelt har blitt brukt mot. I dag vert fleire av desse urtene nytta som råstoff i plantebaserte legemiddel.

Ved søk i august 2022 etter oppsummert forsking i kjeldene våre på behandling med unani som system, fann vi ingen slike.

I slike tilfelle har vi ikkje tilstrekkeleg dokumentasjon til å seie om slik behandling har verknad eller ikkje mot konkrete helseproblem. Ein kan likevel seie at eventuelle påstandar om slik verknad, manglar solid støtte i vitskapen. 

 

Det er generelt vanskeleg å vurdere tryggleiken ved medisinske behandlingssystem som dette, fordi behandlingsteknikkane som regel har ulik risiko ved seg. Dette betyr at du bør lese deg opp på risikoen ved dei spesifikke teknikkane som vert brukte.

Nokre av unani-medisinane inneheld giftige stoff som kvikksølv, kvikksølvklorid, arsenikk og jernoksid (rust). Desse kan gi alvorleg forgifting, og bør ikkje brukast.

Det å skjere eller stikke hol i huda og det å føre inn biologisk materiale frå dyr i menneskekroppen fører med seg risiko for infeksjon og andre helserisikoar, som kan vere svært alvorlege. Les artiklane våre om celleterapi og årelating for meir om dette.

Unani-medisinen sine metodar med å slå fast sjukdom og behandlingsbehov ut frå pulsen eller prøver av avføring og urin, vert ikkje rekna som pålitelege. Meir om alternativmedisinske diagnosemetodar kan du lese i artikkelen vår om diagnosemetodar.

Unani-medisinen omfattar svært mange urter og andre stoff. Mange urter inneheld verkestoff som kan seinke eller endre verknaden av viktige medisinar. Vi oppfordrar deg derfor til å lese dei generelle råda våre om aktsemd.

Utøvarane kan i nokre høve rå deg til å nytte fleire unani-urter i kombinasjon, men opplysingane om dose og blandingshøve er lite detaljerte og gir stort rom for tolking. Uheldig dosering og blandingshøve kan føre til uventa, uønska verknadar (interaksjonar). Dette kan du lese meir om i artikkelen «Plantebaserte produkter – hva vet vi?» hjå RELIS.

Gravide og ammande

På søketidspunktet inneheldt korkje Natural Medicines eller Lactmed spesifikk informasjon om tryggleik og risiko for desse gruppene.

Generelle tryggingsreglar

Unani-medisin er eit folkemedisinsk behandlingssystem som femner bruk av urter, meditasjon, massasje, kopping, sveitting og bruk av iglar. I dag finn ein unani mest praktisert i Asia, særleg i India. Sjølve ordet "unani" er arabisk og tyder bokstaveleg tala "gresk". 

Unani utvikla seg i Hellas i ei tid med stor islamsk påverknad generelt, og av ayurvedisk medisin og helseforståinga i Islam spesielt. Utviklinga vert knytt til fleire kjende medisinske filosofar, så som grekarane Hippokrates, Pythagoras, Aristoteles, Discorides, Galen og Rhazes, samt uzbekaren Hakim Ibn Sina (Avicenna). Kring år 1000 samla han observasjonar og informasjon om unani-praksis til eit skrift kalla Al-Qanoon-fit-Tibb (Cañón of Medicine). Avicenna vert og rekna for den som innførte unani til Midt-Austen (Iran, der han døydde) samt vidare til India. Utøvarane av unani-medisin vert og kalla hakimar; etter han. 

Ifylgje læra i unani er ein ved god helse når det er balanse mellom elementa luft, jord, vatn og eld, samt kroppsvæskene blod, slim, gul og svart galle. Konseptet om dei fire elementa står sentralt i ayrurvedisk medisin, medan konseptet om kroppsvæsker ("humorane") kjem frå gresk medisin. 

I unani er det desse faktorane og høvet mellom dei som avgjer både normaltilstanden din, kva for ein mennesketype du er, samt kva som gjer deg sjuk og kva som kan gjere deg frisk. Ifylgje læra vert balansen mellom desse konstant utfordra av endringar i både kroppen, sinnet og ting i miljøet kring deg, på same måte som innan tibetansk medisin.

Eit anna viktig prinsipp i unani-læra er rolla og kompetansen til utøvarane:  Det å oppsøkje og få unani-behandling frå ein hakim har terapeutisk verdi i seg sjølv. 

Unani-medisinen består av mange teknikkar for å diagnosisere og behandle. Som i ayurveda og tradisjonell kinesisk medisin, nyttar utøvarane seg av pulsdiagnose, men dei kan og sjå/lukte på prøver av avføring og urin for å avgjere kva som feiler deg. 

Unani-behandling vil ofte starte med tiltak for å normalisere og balansere dei ytre faktorane luft, vatn og mat. Derfor vil hakimen ofte fyrst rå til eit spesifikt kosthald som behandling. Hvis dette ikkje verkar, vil hakimen rå deg til å bruke spesifikke urter i kosten.

Verkar heller ikkje dette, vil hakimen føreslå bruk av særlege unani-medisinar. Desse famnar meir enn 2000 preparat av spesifikke urter, mineral og dyr. Ifylgje læra er slike medisinar meir miljøvenlege, skånsame og verksame enn andre typar medisin. Hakimen skal ifylgje læra fyrst prøve å gi slike medisinar enkeltvis, og eventuelt seinare kombinere fleire, dersom medisinen ikkje verkar.

Dersom heller ikkje dette verkar, seier læra at det ikkje er ytre faktorar saom er problemet, men eitt eller fleire sjuke organ hjå pasienten som treng behandling. Då vil hakimen prøve å finne ut kva for eit organ som er sjukt, og vurdere ei form for organterapi.

Denne behandlinga går ut på at sjuke organ hjå mennesket kan bli friske med vev frå det tilsvarande organet frå eit sunt og friskt dyr. Hakimen vil då skjere i pasienten sin kropp for å plassere inn vev frå dyret på organet.

Andre behandlingsteknikkar innanfor unani-medisinen er oljemassasje, sveitting med varmebad og badstu, fysiske opptreningsøvingar, healing med edelsteinar/krystallar, samt kopping, årelating, skjering i huda eller bruk av iglar for å tappe ut blod. Ifylgje læra kan pasienten sitt problem også vere at hen har for mykje eller "sjukt" blod, som treng å tappast ut.

Forsking som er gjort på fleire av dei Unani-medisinske behandlingsteknikkane syner at Unani er kjent brukt ved ei rekkje ulike helseplager:

frå vanlege og forbigåande «kvardagsplager» til kroniske plager og alvorleg sjukdom. I dag er unani-medisin truleg vanlegast i India, men det finst alternative behandlarar i Vesten som nyttar seg av delar av unani-medisinen sine prinsipp når dei set diagnose, tolkar symptom og vel behandlingsteknikk

Andre namn og nemningar

Arabisk medisin, Gresk-arabisk medisin, Islamsk medisin, Tibb, Unaani, Unani Healing/therapy, Yunâni

Søk i august 2022 etter oppsummert forsking i PubMedThe Cochrane LibraryWeb of ScienceEmbase og CAM-Cancer, samt etter informasjon i Natural Medicines og Drugs and Lactation Database (LactMed)

NAFKAM -

Nasjonalt forskningssenter innen komplementær og alternativ medisin

Vi arbeider for å gi deg fakta om alternativ behandling, slik at du kan ta tryggere valg for din helse.

Les mer om NAFKAM

Andre nettsteder fra NAFKAM: