Meridianar er eit omgrep som opphavleg kjem frå den tradisjonelle kinesiske medisinen (TKM), og vert beskrive som eit usynleg nettverk av kanalar inne i menneskekroppen for transport av ein eigen, livgivande energi kalla qi. Omgrepet finn vi òg att i teorigrunnlaget og helseforståinga i mange alternative behandlingsformer.
Ifylgje TKM-læra knyt meridianane saman huda, organa og kroppsdelane våre i eit komplisert krinslaup. Langsetter meridianane ligg det akupunkturpunkt der livsenergien qi skal vere særleg tilgjengelig for påverknad.
Læra skiljer mellom hovud- og tilleggsmeridianar. Hovudmeridianane har faste funksjonar og knyt saman spesifikke organ og kroppsdelar etter detaljerte reglar. Desse reglane nyttar utøvarane for å forstå pasienten sine symptom og avgjere kva behandling hen skal ha.
Tilleggsmeridianane seiest å ha varierande funksjonar, og behandlarane nyttar dei på ulike måtar. Talet på meridianar og akupunkturpunkt varierer noko med kjeldene, men tolv hovud- og to tilleggsmeridianar går att mange stadar.
Når livsenergien får strøyme uhindra gjennom meridianane og utover i kroppen, er mennesket ifylgje læra ved god helse. Dersom meridianane av ulike grunnar vert blokkerte, kan energiflyten og balansen i organismen bli forstyrra. Dette er ifylgje læra årsaken til symptom på konkret sjukdom eller dårleg allmenntilstand. Dette kan du lese meir om i artikkelen om qi.
Behandlarar som baserar seg på denne helseforståinga seier ofte at deira rolla deira er å avdekkje kva for blokkeringar symptoma kjem av, og å hjelpe til med å fjerne desse slik at organismen kjem i balanse att. Til dette er det utvikla ei lang rekkje teknikkar innan ulike alternative behandlingsformar. Meir om slike finn du via artikkelen vår om akupunkturpunkta. Mange meiner at også kosthaldet generelt og inntak av spesifikke stoff frå plante-, dyre- og mineralriket skal kunne hindre at meridianane vert blokkerte.
Nettverket av meridianar vert etter læra rekna å bli meir finmaska med tynnare kanalar di lenger ut på kroppen ein kjem; ikkje ulikt blodlaupet og nervesystemet. Austleg orienterte behandlarar forklarar qi og flyten både som målbare fysiske storleikar og som abstrakte eller teoretiske rammeverk henta frå taoismen (lenke til Store norske leksikon).
Det er gjort forsking som freistar å forklare og prove meridianane som kanalar med særleg låg elektrisk motstand, og qi som elektromagnetisk energi som strøymer mellom akupunkta. Eit forskarteam leia av Andrew Ahn oppsummerte i 2008 ni studiar på dette til at sjølv om fleire av studiane fann låg elektrisk motstand mellom spesifikke akupunkt, var kvaliteten på studiane så låg at dei ikkje kunne brukast til å prova eksistensen av korkje ein slik energi eller spesifikke kanalar som denne kan strøyme gjennom.
Qi, akupunkt og meridianar vert ikkje rekna som påviste etter almenne vitskaplege prinsipp og metode.
Terapiar som byggjer på energistraumar kan likevel syne verknad i helseforskinga. I nokre høve kan dette forklarast ut frå kunnskap om andre mekanismar og samanhengar enn det dei legg til grunn i den klassiske TKM-læra.
Til dømes forklarar vestleg orienterte utøvarar av slike terapiar ofte behandlinga si i lys av fysiologiske kunnskapar. Framfor å seie at dei stimulerar akupunkturpunkt vil dei seie at dei påverkar nervar eller muskelknutar, og at smerte, stivheit og nedsett rørsle skuldast nervar i klem framfor ubalanse i qi og blokkerte meridianar. Meir om dette kan du lese i den generelle artikkelen vår om fysikalske/ manuelle behandlingsformer.
Kjelder
- Ahn AC, Colbert AP, Anderson BJ, Martinsen OG, Hammerschlag R, Cina S, Wayne PM, Langevin HM. Electrical properties of acupuncture points and meridians: a systematic review. Bioelectromagnetics, 2008 May;29(4):245-56. doi: 10.1002/bem.20403. PMID: 18240287.
- Behandler.no: Tradisjonell kinesisk medisin (Hentet 12.04.23)
- Birch S, Kaptchuk T. History, nature and current practice of acupuncture: an East Asian perspective. In: Ernst E, White, A. (Eds). Acupuncture: A Scientific Appraisal. Oxford: Butterworth-Heinemann, 1999
- Bruset S, Poleszynski D V. Alternativ medisinsk leksikon. Det Beste A/S 1994. ISBN 82-7010-250-4.
- CAM-Cancer: Karen Pilkington and the CAM Cancer Consortium. Acupuncture for chemotherapy-associated nausea and vomiting [online document]. March 9th, 2021 (Hentet 12.04.23)
- Collinge W. The American Holistic Health Association Complete Guide to Alternative Medicine. New York. Warner 1997. ISBN 13-9780446672580
- Encyclopedia Britannica: Meridian og Qi (Hentet 12.04.23)
- Ernst, E: The Desktop Guide to Complementary and Alternative Medicine: An Evidence-Based Approach. Mosby 2001. ISBN 0 7234 3207 4
- Harvard Health: Acupuncture (Hentet 12.04.23)
- Langevin HM, Yandow JA. Relationship of acupuncture points and meridians to connective tissue planes. Anat Rec. 2002 Dec 15;269(6):257-65. doi: 10.1002/ar.10185. PMID: 12467083.
- Law SK, Wang L, Li T. Acupuncture for glaucoma. Cochrane Database of Systematic Reviews 2020, Issue 2. Art. No.: CD006030. DOI: 10.1002/14651858.CD006030.pub4
- Lu AP, Jia HW, Xiao C, Lu QP. Theory of traditional Chinese medicine and therapeutic method of diseases. World J Gastroenterol. 2004 Jul 1;10(13):1854-6. doi: 10.3748/wjg.v10.i13.1854. PMID: 15222022; PMCID: PMC4572216.
- Mayo Clinic: Acupuncture (Hentet 12.04.23)
- National Cancer Institute: Meridian og Qi (Hentet 12.04.23)
- Natural Medicines Comprehensive Database: Acupuncture og Traditional Chinese Medicine (Krever abonnement. Hentet 12.04.23).
- Needham J, Gwei-Djen L, Porkert M. Problems of translation and modernisation of ancient Chinese technical terms, Annals of Science 1975, 32:5, 491-502, DOI: 10.1080/00033797500200411
- Norheim, AJ: Dette bør du vite om akupunktur. Tiden Norsk Forlag 1989. ISBN 9788210032035
- Smith CA, Armour M, Lee MS, Wang LQ, Hay PJ. Acupuncture for depression. Cochrane Database of Systematic Reviews 2018, Issue 3. Art. No.: CD004046. DOI: 10.1002/14651858.CD004046.pub4.
- Store Norske Leksikon: Taoisme (hentet 04.05.23)
- Store Norske Leksikon: Qi (Hentet 12.04.23)
- University of Minnesota: What is Qi? (Hentet 12.04.23)
- White A; Editorial Board of Acupuncture in Medicine. Western medical acupuncture: a definition. Acupunct Med. 2009 Mar;27(1):33-5. doi: 10.1136/aim.2008.000372. PMID: 19369193.
