Psykodramaterapi

Psykodrama vart utvikla på 1920-talet av den austerrikske psykiataren Jacob Levi Moreno (1889-1974). Målet hans var å styrke individet sin spontanitet, det vil seie kor fritt, kreativt og ope ein klarar å utfalde seg.

Moreno talar og om forskjellige indre roller, eller delar av personlegdomen. Psykodramaterapi inneheld difor teknikkar som rollebyte, dublering og spegling. Desse  skal gi pasienten eit utvida perspektiv på sin indre dialog og på konkrete situasjonar, og nye tankar og idéar som grunnlag for nye og betre handlingar. 

På 1930-talet introduserte han omgrepet gruppepsykoterapi og grunnla dei faglege forbunda International association for group psychotherapy (IAGP) og American society of group psychotherapy and psychodrama (ASGPP).

Psykodramaterapi kan forståast som ei grein innan humanistisk psykologi (lenkje til Store norske leksikon), som tek utgangspunkt i at menneske har talent og ressursar som kan nyttast i arbeidet med hinder og plager som dei møter i liva og relasjonane sine. I tråd med denne retninga seier den norske utøvarorganisasjonen at terapeutane deira legg lite vekt på å diagnostisere, og at behandlinga er basert på klienten si frie vilje kor hen avgjer tempoet og kor mykje hen vil ta del.

Trass i ei slik ikkje-dirigerande terapeutisk tilnærming kan ein ifylgje Røine (1992) og American society of group psychotherapy and psychodrama (ASGPP) likevel identifisere nokre faste element og delar av ei psykodrama-økt:

•    Hovudpersonen: Den eller dei i gruppa som vert valde til å "representere tema" i økta
•    Hjelpe-egoa: Dei som tek rolla som andre viktige personar i dramaet
•    Publikum: Gruppemedlemmar som er vitne til dramaet
•    Scena: Det fysiske rommet som dramaet går føre seg i
•    Regissøren: Psykodramaterapeuten, som rettleiar deltakarane gjennom kvar fase i økta

I grupper medverkar deltakarane i kvarandre si dramatisering av eit tema, som er knytt til hovudpersonen for økta. Terapeuten si rolle vert omtala som den som leier og legg til rette for aktiviteten i økta. Ei psykodrama-økt består gjerne av tre delar:

•    Oppvarminga: Temaet for økta vert identifisert, og hovudpersonen valt
•    Handlinga: Problemet vert dramatisert, og hovudpersonen utforskar sine kjensler og tankar rundt situasjonen og ulike måtar å løyse det på
•    Delinga: Gruppemedlemmane vert inviterte til å seie noko om kva dei kjente seg igjen i og kva arbeidet vekte i dei. Dei skal ikkje kommentere hovudpersonen sitt arbeid eller komme med råd og tolkingar

Under behandlinga vurderer psykodramaterapeuten utviklinga til deltakarane. Til dømes vurderer terapeuten deltakaren si evne til å byte roller, og om rollene endrar seg eller er statiske. Terapeuten vil også følgje med på om rollebyta med menneske frå personen sitt verkelege liv utviklar seg frå karikerte til meir aktive, spontane og undersøkande. Utvikling vert og vurderast ut frå korleis pasienten sjølv vurderer funksjonsnivået sitt og om hen tykkjer at psykodrama hjelper med å nå måla for behandling, (Borge,2011; Lim et al. ,2021; Moreno 1972).

Ifylgje utøvarorganisasjonen PiN vart psykodrama introdusert i Noreg som terapi av psykologspesialisten Eva Røine (lenkje til wikipedia.org). I 1986 starta ho opp med tilbod om norsk utdanning i psykodramaterapi etter Moreno sine idéar.

Ifylgje PiN vert psykodramaterapi tilbudt både utanfor og innanfor den offentlege helsetenesta, av både personar med og utan helsefagleg autorisasjon. Dei seier også at i tillegg til helserelatert behandling, vert psykodrama i tilpassa form brukt innan skodespel og teater, som pedagogisk verktøy, samt til coaching innafor leiarskap, organisasjonar og bedrifter.

Psykodramaterapeut er ikkje ein verna tittel, og krev ikkje noko spesiell utdanning, lisens, autorisasjon, tillating eller liknande for å tilby behandlinga. Det er likevel rimeleg å anta at mange av dei som kallar seg psykodrama-terapeut i Noreg i dag fyller krava for medlemskap i Psykodramaforeningen i Norge (PIN). 

NAFKAM reknar psykodrama som ei form for alternativ behandling (lenkje til lovdata.no), fordi psykodrama (mellom anna) har klåre helserelaterte føremål (sjå eksempel frå forskinga i innleiinga og i kapitelet «Verkar det?»), og fordi psykodrama i Noreg hovudsakleg vert tilbudt av personar utan helsefagleg autorisasjon, utanfor den offentlege helsetenesta. 

Andre namn: Moreniansk aksjonsmetodikk
Engelske namn: Psychodrama therapy, morenian action methods.