Moxa (moxibusjon)

Moxibusjon skal ifylgje den kinesiske læra og folkemedisinen (TCM) både kunne forbetre og hindre tap av livsenergien Chi. Tanken i TCM er at brenning av moxa åpnar meridianane og motverkar ugunstige faktorar for helsa. Desse forklaringane og samanhengane er ikkje påviste. Meir moderne forklaringar går ut på at brenninga gjev ein liten inflammatorisk respons som har gunstig verknad på immunforsvaret, betrar blodsirkulasjonen, aukar mengda kvite blodlekamar og styrkjer kroppen si evne til å reparere seg sjølv.

Ved søk i juni 2020 etter oppsummert forsking i kjeldene våre fann vi fylgjande som høver med kriteria våre:

Ved kreft

Bruken av moxa mot ulike biverknadar av cellegift og stråling (så som kvalme/ oppkast og utmatting/ fatigue) hjå kreftpasientar, har blitt studert. Ei oppsummering fra 2018 av forskinga på dette synte at det var gjort få studiar og at kvaliteten på desse var generelt låg. Difor  konkluderte forfattarane med at det ikkje ligg føre dokumentasjon på at moxabrenning har slik klinisk nytte for kreftpasientar. Ei oppsummering frå 2015 av forsking på moxibusjon mot leukopeni (lågt antall kvite blodlekamar) hjå cellegift-pasientar, synte sprikande resultat mellom studiane, og funn med ulik grad av verknad. Forfattarane vurderte kvaliteten på desse studiane som såpass låg at dei ikkje kunne trekkje konklusjonar om verknad eller ikkje frå den.

IBS

Også moxibusjon mot ulike symptom hjå personar med IBS (irritabel tarm-syndrom) har blitt forska på. I ei oppsummering frå 2013 av 20 studiar fann forfattarane at moxa såg ut til å dempe slike symptom noko, men dei vurderte kvaliteten på studiane som låg. Dei konkluderte med at ein treng meir forsking med betre forskingsmetodar før ein eventuelt kan seie at dette stemmer.

Søvnproblem

Moxibusjon har blitt brukt mot søvnproblem, og gjort forsking på. Ei oppsummering frå 2016 av 22 studiar på dette synte at fleire av dei hadde funne gunstig effekt, men kvaliteten på dei blei vurdert som låg. Dermed konkluderte forfattarane med at dokumentasjonen ikkje var tilstrekkeleg, og at fleire gode studiar på både verknad og tryggleik trengs for å kunne seie noko om dette.

Høgt blodtrykk

Det har vore forska på moxibusjon som behandling mot høgt blodtrykk (hypertensjon). Ei oppsummering frå 2013 undersøkte fem studiar av dette. Samanlikna med medisinsk behandling, fann forfattarane ingen verknad av moxibusjon åleine. Men når desse vart kombinert, såg moxibusjon ut til å auke verknaden av medisinsk behandling noko. Forfattarane vurderte imidlertid kvaliteten på studiane som generelt låg, slik at funna ikkje kunne nyttast til å støtte moxibusjon som tilleggsbehandling ved høgt blodtrykk.

CFS/ME

Ei oppsummering frå 2017 tok føre seg 31 studiar av m.a moxabrenning for kronisk utmatting (CFS/ ME). Forfattarane fann at studiane synte betre verknad av moksibusjon kombinert med akupunktur enn dei andre behandlingane som var undersøkte. Men dei vurderte studiane til å ha tildels dårleg kvalitet, slik at funna ikkje kunne støttast før fleire og betre studiar eventuelt syner det same.

Nyresjukdom

Det er og gjort forsking på moxabrenning mot vanlege symptom hjå personar med kronisk nyresjukdom (CKD). Ei oppsummering frå 2016 av moxabrenning og forskjellige andre alternative behandlingsformer for dette konkluderte med at kvaliteten på dei studiene som var gjort var såpass låg at det ikkje var forsvarleg å dra slutningar frå dei. Forfattarane peika også på at meir forsking og burde ta føre seg tryggleiken for denne sårbare pasientgruppa. 

Muskelknutar i livmora

Moxabrenning har også blitt brukt mot muskelknutar i livmora (fibromyomar), og det har blitt undersøkt i fleire studiar. I ei oppsummering frå 2010 konkluderte forfattarane med at ingen av studiane tilfredsstilte kriteria deira, slik at spørsmålet om verknad eller ikkje fortsatt sto ubesvart. Etter våre kriterie manglar påstandar om slik verknad vitskapleg støtte.

Kusma

Det same vart resultatet då forskninga på moxabrenning mot hevingar og smerter hjå born med kusma vart oppsummert i 2015: Forfattarane fann ingen studiar som heldt krava deira for å bli inkluderte. Forskinga som var gjort, ga då ikkje grunnlag for å seie om moxabrenning kan vere til hjelp eller ikkje for born med kusma. Etter våre kriterie manglar då påstander om slik verknad vitskapleg støtte.

Slag

Ein variant av moxabrenning er akupunktur der nålene vert varma opp. I ei oppsummering frå 2018 av 12 studiar på slik behandling av slagpasientar med kramper, nedsett rørsle og stramme musklar (spastisitet) synte studiane betre verknad av dette enn av elektroakupunktur, men omlag same verknad som vanleg akupunktur. Forfattarane vurderte kvaliteten på denne dokumentasjonen som tildels mangelfull: Verknadane som var funne var ikkje store, studiane var generelt små og hadde forskjellige metodiske manglar ved seg. Dei konkluderte med at meir og betre forsking var naudsynt for å eventuelt kunne støtte at slik behandling kan vere nyttig for slagpasientar.

Snu foster

Ei forskingsoppsummering frå 2012 av studiar på om moxabrenning kan få fosteret til å snu seg rette vegen synte at ein viss del av dei gravide slapp setefødsel eller keisersnitt. Forfattarane peika på fleire manglar og begrensingar ved studiane, mellom anna at forskingsmetoden ikkje ga sikre haldepunkt for at det faktisk var moxabrenninga som ga slike resultat. Dei etterlyste difor meir og betre forskning før ein eventuelt kan seie at moxabrenning har slik verknad. 

Smerter

Moxa har vore nytta mot mange typar smerter, og det er gjort forsking på fylgjande:

Det er gjort fleire oppsummeringar av studiar slik behandling av personar med slitasjegikt (osteoartrose) i kneet. Den nyaste er frå 2019, og der forfattarane gjekk gjennom 39 studiar. Dei fann at fleire av studiane synte ei viss, kortvarig  smertelindring på linje med anna behandling. I alle oppsummeringane vurderte forfattarane imidlertid kvaliteten på studiane til å vere frå låg til middels, og sa at ein treng meir og betre forsking som eventuelt støttar desse funna før ein kan seie at slik behandling har god støtte i forskinga.

Helvetesild

Ei oppsummering frå 2017 av ni studiar av moxabrenning mot helvetesild (herpes zoster) synte at behandlinga ga ei viss, kortvarig smertelindring og noko betring av utslettet, men forfattarane vurderte kvaliteten på studiane til å vere frå låg til middels god. Dette gjorde at dei konkluderte med at funna var interessante, men at forsking med betre metodar må til før dei eventuelt kan seie at behandlinga verkar. 

Andre helseproblem

Det er gjort forsking på moksabrenning mot fleire helseproblem enn dei som er nemnt over, men her manglar det kunnskapsoppsummeringar i kjeldene våre. Etter våre kriterie manglar vi då generelt dokumentasjon av tilstrekkelig kvalitet til å kunne seie noko om behandlinga har verknad eller ikkje.

For moksabrenning gjeld dette:

Forsterking av medisinsk kreftbehandling, akne, høysnue (allergisk rhinitt), Bektherevs sjukdom,  astma, åreforkalking (aterosklerose), lamming i andletet (Bells parese), nakkeslitasje (cervical spondylose), KOLS, forkjøling, forstopping, demens, depresjon, diabetes, diabetisk nevropati, diare, tørre auge, fibromyalgi, frosen skulder, skiveprolaps, lymfeødem, overgangsplager, migrene og hovudverk, lokale smerter (myofascialt syndrom), smerter etter operasjon, vannlatingsproblem (urinretensjon) etter operasjon, smertar og blødingar under/ etter fødsel, PMS-plager, schizofreni, hjernebløding, øvre luftvegsinfeksjonar, urinvegsinfeksjon